Progymnasmata Latinitatis - Prōgymnasma Trīcēsimum Sextum
Frūstrātiō Petītī Ātrāmentī
Persōnae:
Simplicius, Zephērīnus
Simplicius, Zephērīnus
Simplicius
Māgnum apud mē beneficium pōneret, quī pauxillum ātrāmentī in vāsculum hoc meum, cuius (1) līnteolum paene exāruit, īnfundere dē suō dignārētur. Sī (1) gossȳpium, aut tōmentum imposuissem, et calamōs intingendō corrūpissem, et iam prīdem ātrāmentō caruissem. Tū Zephērīne, quoniam circumferēs ātrāmentārium īnstar lampadis, aut mortāriī vāstum et amplum, nē dēnegēs mihi (2) ad incitās redactō quam summissē petō stīpem, seu eleēmosȳnam.
Zephērīnus
Vix quārta pars hōrae praeteriit, cum alius īdem quoque mē popōscit: et dedī. Nunc sī tibi similiter dederō, veniet tertius, deinde quārtus, deinde quīntus, et ita mē exarmābitis omnīnō, et mendīcitātem mihi offerētis.
Simplicius
Nōn venient, interpōnō fidem meam.
Zephērīnus
Quī scīs?
Simplicius
Vīdī cum intingerent calamōs, referre eōs ex ātrāmentāriōlīs madidissimōs.
Zephērīnus
Quīn aquam īnfundis?
Simplicius
Exeundum esset ē scholā, currendumque ad fontem in forum propter sex septem aquae guttulās.
Zephērīnus
Īnspue.
Simplicius
Linguam nimis siccam gerō. Dā sī quid dās: et (3) sī vīs dare bis, dā citō semel.
Zephērīnus
Ī, alium quercum excute, aliunde exōrā quō indigēs: ātrāmentum hoc mihi coxī, nōn tibi.
Simplicius
Saltem dā mūtuum, sī nōn vīs grātuītō, rem tantillam.
Zephērīnus
Pergisne aurēs tundere? Abī hinc.
Simplicius
Aliquandō tū etiam egēbis aliquō: tum accēditō ad Simplīcium, pār parī referet. Spectāte huius Zephērīnī īnhūmānitātem et avāritiam. Ego tē prō istīs factīs mactābō īnfortūniō.
(1) gossȳpium aut tōmentum: Gossȳpium expōnitur, Baumwoll. Tōmentum appellātum, quod aut in fīlō, aut in tēlā tumeat. Isid. lib. 19 cap. 27. Lāna brevis forpicibus dēsecta, aut in polīendō ā fullōne dē pannīs rudibus, aut interpolātīs dēducta, quā īnfarciuntur culcitae quālescunque. Nomenclāt. Suet. in Tiberiō, cap. 54. Drūsō autem alimenta adeō subducta, ut tōmentum ē culcitā tentāverit mandere. Ἀτέμνω dēdūcitur, incīdō.
(2) ad incitās redactō: Plaut. Trīnum. Hem hic cuius est (ager) ut ad incitās redāctus? Īdem Poenul. Tace modo, prōfectō ad incitās lenonem redīget. Dē hīs dīcī solitum, quōs extrēma premit egestās: incita enim prō egestāte pōnitur. Nōnius.
(3) sī vīs dare bis: Prōverbium: bis dat, quī citō dat. Quōmodō? Quī alterō tantō grātius est. Extat hāc dē rē epigramma graecum Lūciānī, quod Ausōnius in hunc modum reddidit latīnum: Grātia quae tarda est, ingrāta est: grātia namque cum fierī properat, grātia grāta magis. Aliter: Sī bene quid faciās, faciās citō, nam citō factum grātum erit. Ingrātum grātia tarda facit. Et nostrum: Dulcior est multō cita grātia: tardior autem interit, et dīcī grātia nōn poterit.