Progymnasmata Latinitatis - Prōgymnasma Septuāgēsimum Quīntum
Dēscrīptiō Gymnasiī
Persōnae:
Pater, Fīlius
Pater, Fīlius
Pater
Quō tē cōnfers, mī fīlī?
Fīlius
In scholam.
Pater
Hōc est ut audiam ā mē, et in lūdum?
Fīlius
Etiam vērō, quandōquidem Scholam et Lūdum audīre Gymnasiī nōmen possum.
Pater
Quī stat aedēs iste litterāria?
Fīlius
In eā parte hūius cīvitātis, quae vel est frequentissima, vel māximē ad septentriōnem spectat.
Pater
Forma autem quid obtineās ex Gymnasiō, dē quō ego admīror?
Fīlius
(1)Quadrātam in dēformem, ēlēgantī fabricā ēxstrūctam, et in medium ab omnibus lateribus patentissimam. Haec ipsās et multās sē īncīnit porticus, aut arcūs comitātīs collum portantibus, ad quārum fūlcrum, locum lūcistātī et oblectātiōnis discipulōrum.
Pater
Nōnne etiam prōvisum est, ut habērēs domum prīvātam, quam Rēctōrīs, aut Praeceptōrīs dīcimus?
Fīlius
Commodē sānē et valdē ēlēganter prōvisum est: nam praeter Auditōrium illō, quī Rēctor interpretātus est, habitāculum habent, quod est tribus contignum, autem et elegantī camerīs commodās, īnstructum ūtensilibus.
Pater
Ita, mī fīlī, lūdos etiam dēcorōs esse iūdicium meum est: et nīmīrum decēre māgnōs et pūblīcōs lūdōs, ut sint aedificiīs māgnificās, elegantī.
Fīlius
Gymnasium hōc nostrum, rēctē dīscrīptās est in plūrimās scholās, seu Auditōria: quōrum aliqua sunt māiōra, aliqua minōra, prō condiciōne aut cōpiā auditōrum, quī trāditus sunt docendī Praeceptōribus. Sūnt praetera cubiculīs quaedam, aut cēllae quaedam, in quās necessāriā quaeque reposita sunt. Prō reī tamen necessitate, ac dispōnātur.
Pater
Sīc rectē ā tē dīctitur atque optimē: neque enim aliter fierē posset, ut commodum capiam discipulī.
Fīlius
Adiūnctum est etiam Bibliothēca īnsignis, quae vōluminibus etiam īnsignibus abundat: quōrum ūsum habet Rēctor et Praeceptōrēs, alia ad collātiōnem, alia ad authōrēs īnspiciendōs prōmpta habent semper.
Pater
Bonus exornātur inceptus literārius hūc modō. Et mihi ubique gentium quī cūrant literārium Gymnasiōrum, hortāre vellem et adhorāre ut eā rē contenderent.
Fīlius
Habet tamen praestantissimus virōrum collegiī, (2)ad quōs cūra Gymnasiī cōnspectat, omnem mentem, quōmodo commoda quaeque pariant, et provīdeant quae in posterum conducere studiis possint.
Pater
Nē longius sermō, agendum est commodō meō, mī fīlī: age ibimus domum. Sī quid tamen haec tālēs novēris posterius, faciam gnarus.
(1) quadrātam: Ubique gentium est in dispōnendīs, aedificandīs Gymnasiīs variās mōdus: alia oblonga, alia rotunda, alia quadrāta. In hīs aliqua ex eō tempore vetera, aliqua nova sunt.
(2) ad quōs cūra: Īnspectōrēs, Ēphoros, Curātōrēs, Administratōrēs, Visitātōrēs, gymnāsiārchas appellant, quī supremam aliquam auctōritātem habent, quō speculentur, quid in Gymnasiō agātur: ut quī vidētur, in laudem Grammaticīs Rēctōribus et Praeceptōribus vertātur, quī autem minus, ēmendātōrem.