Paedalogia - Dialogus Septimus

Quid agitur, mī Cleanthēs? Contigitne tibi commoda habitandī ratiō? Aut adhūc incertīs sēdibus oberrās?

Contigit quidem habitāculum, sed eius commoditās tanta nōn est, quantam fore spērāvī, siquidem spēs erat fore, ut cīvis alicuius beneficiō ūnā cum domiciliō et vīctum quālemcumque nancīscerer; vērum multō aliter ēvenit. Nam vix impetrāre potuī, ut prō locāriō statūtō mihi angulus in lūdō locārētur; vīctum vērō, quandō pecūniae est parum, ōstiātim ēmendīcārī oportēbit, nisi forte melior mihi fortūna posthāc obvēnerit. Tū autem fēlīx es, mī Iōsēphe, cui parentēs tantum sūmptum suppeditāre sufficiunt, quantum ad studiōrum commoditātem est satis.

Est, diīs grātia, unde haec commoda mihi parem, sed quō plūra mihi sunt ad disciplīnās parandās commoda, eō ipsō graviōrī dignus essem odiō, sī nōn plūs quam vestrum quispiam didicerō. Attamen nec vōs dē mediocrī studiōrum vestrōrum prōfectū dēspērāre decet, quandōquidem cōnstat multōs humilī nātōs locō ad haec nūllīs omnīnō fortūnae dōtibus adiūtōs ad ērudītiōnis fastīgium ascendisse. An nōn Dēmocritus ille physicus ex baiulō factus est philosophus? Nōn Cleanthēs, cuius tū nōmen refers, aquīs noctū hauriendīs diurnum vīctum sibi quaesīvit? Et quem Stōicum hīc nōn aequāvit? Sed et Plautus inter ipsōs pistrīnae molestōs labōrēs laudātissimās illās cōmoediās cōnscrīpsit.

Hīs et eiusmodī aliīs exemplīs animātus in studiīs persevērō: aliōquī mē iam prīdem ad manuārium aliquod artificium trānstulissem. Quamquam sunt meī ōrdinis plērīque adulēscentēs in lūdīs magis putrēscentēs quam studentēs adeō īnfēlīcī ingeniō, ut ad nūllās litterās sint appositī; hī mihi nūllī aliī ūsuī esse videntur in cīvitātibus, quam quod aliōs mendīcōs, dum eīs pānem praeripiunt, ex urbibus pellunt: iīs ego cōnsulerem, ut sē ad aliquod aliud studium applicārent.

Probe dīcis, mī Cleanthēs; nam sī omnēs eiusmodī essent ingeniō praeditī quālī tū, fovendōs modīs omnibus putārem. Certē, quod ad tē attinet, spērō prope diem tibi meliōrem fore condiciōnem, nempe ut apud cīvem quempiam, cui nōnnunquam īnserviās, omnem studiōrum commoditātem sīs habitūrus.

Utinam Deus ita faxit!

Faxit; nē dubitā et in hōc meā commendātiōne iuvābere.