Praetextata Latine Loquendi Ratio - Colloquium Trīcēsimum Sextum

Quid ita dūrus attentusque vidēris et fronte tētricā caperātāque, quasi ē Trophōniī spēcū reversus? Unde nam venīs?

Ā lūdī magistrō.

Quid illīc tibi fuit hoc lūdendī tempore negōtiī?

[Longus sermō dē negōtiō apud magistrum]

Doceō tē igitur, dum studiōsē labōrēs, et sēdulō incumbās, viam esse nōn admodum arduam ad summās ōpēs consequendās. Iam vērō sī contrā dēsīdēs, sī ōciōsē torpēs, sī ignāvē contābēscis, sī nihil bene agis, nihil rēctē factitās, adde quod sī lusibus et genialibus epulīs addictus, vītam trānsigis, tum nimirum et per crīmen et per dēdecus vītam prōdūcēs, nec umquam ad rēs amplās ēvadēs.

Grātulor mihi tam ērudītum nactum esse sodālem, quī mē tam pulchrīs documentīs līberāliter dōnārit. Haec monumenta vestrī tū mē precāre, ut teneam, meminerim, nunquam ēxcidat oblīviō.

[Sermō dē studiīs et poēsī]

Ausim lēgere tibi mea prīmōrdia, quae pridem rogāvistī. Audī, sī placet, prīmam hanc ingeniī meī foetūram, prīmās hās mūsae meae līmātūrās. Fortasse rīdēbis, cum audiēris mea ineptā crepundia.

Audiō.

Convīviō coelī pulchrum est interesse beātō:
At īnfernālibus miserum est accumbere mēnsīs.

Ha ha he.

Nōnne praedīxeram tē rīsūrum audītīs nostrīs ineptiīs? Sed age, quotiēs peccātum est?

Plūs minus ter in arte mētricā. Quīn et vōx īnfernālīs resipit nesciō quid opicum. Vērum ut sciās laudō prīmam ingeniī tuī foetūram. Nōn exspectāssem prīmō perīculō tantum artificiī. Sī pergās ingenium colere, in magnum auguror dextrīs Mūsīs tē ēvāsūrum poētam (nam exercitātiō potest omnia) modo tibi vīta suppeditet satis longa. Id quod timeō nōn futūrum.

Unde istud augurāris?

Ex duōbus auspiciīs. Prius, quod in vōce convīviī, brevem fēcistī prīmam syllabam vīvendī. Istud mihi auguriō est, vītam tibi fore brevem.

Bona verba. Male ōminātīs parcitō verbīs.

Deinde, quod quibus praemātūrum est ingenium, quāle tibi, nōn solet iīs longa suppetere vīta iūxtā Graecōrum prōverbium: Ōdī puerulōs praecōcī sapientiā.

Lūdōs atque dēliciās facis.

Nunc iam videam, quō praeceptor vestram poēsin recūderit.

Hem tibi.

Legam:

Quis crēdat quam sit miserābile adīre lacūnās
Īnfernās, nisi lūminibus quī vīderit illās
Ipse suīs? fueritque eius pars magna dolōris?
Horrendīsque interfuerit cruciātibus illīs.
Quod superī tamen āvertant mortālibus ōmen:
Sed tribuant cūnctīs coelestia scandere rēgna.
Namque in Plūtōnis (miserum) penetrālibus ātrī
Squālōre horrendīs, et sōle carentibus omnī,
Exūstīs quoque Vulcānī exitiō, et Iovis īrā,
Et prō commissīs, et tempore nēquiter āctō,
Prōque diēbus inūtiliter frūstrāque perāctīs,
Prō ingluviē, prōque impietāte, iniūsticiāque,
Ignibus aeternīs dābitur numquam effugienda
Poena, et inexhaustīs cruciātibus et mīserandīs
Carnificīna modīs (crēde) exercēbitur illīc.
Attamen hoc persuāsum habeō fore nōn graviōra
Supplicia ūlla, nisi aspectū et amōre fruīscī
Numquam dīvīnō, numquam ve accumbere mēnsīs
Coelicolum, et numquam gaudēre sodālītiō illō,
Lūmine dēstituī, semperque habitāre tenebrās:
Supplicia hīs vel proxima sunt, ratiōne magistrā,
Quod spēs nūlla micet, quae mentem unde refocillet,
Numquam etenim tam mōle gravī, tam sorte nefandā
Hīc premimur, quīn spēs hōra sī sit meliōris,
Spē sōlā quanvīs longā mēns exhilārescat.
At conclāmātum quis est et cum quibus āctum,
Heu quis crēdat, et in cuius mentem subeant hāc,
Quam sit acerba, aliās vel poena lēvissima vīsa est:
Nam convīvia quis celebret quanvīs vel opīma
Vel dulcissimō āmissōrum numerō et grege plēna,
Quis quanvīs seniō, excubiīs ve, labōre ve frāctus,
Molle cubīle adeat, sī inibī mānsūrus in aevum:
Lībertāte abeundī sī numquam fruitūrus?
Hinc bene coniiciās, mēns dēsperāta salūtis
Supplicia heu quantō sibi cōnficiat graviōra,
Quae intōleranda nimis fuerant, sī spēs quoque adesset.
Temporis āmissī dolor haud minimum cruciābit,
Hīs miserē stimulīs mēns exercēbitur usque,
Flēbile et horrendum mīserumque ergastulum ut istud
Ēvādās, sīs perpetuus Virtūtis amātor,
Dīvīnaeque voluntātī fac mōrigerēris.
Sōla etenim Virtūs et vīta fīdēliter ācta
Tessera erit, quā admittāre in collēgium ōlympī.

Iam habēs nostrārum mūsārum prīmōrdia. Videam age nunc iam et vestrās prīmiciās.

Intercidērunt mihi penitus, ut nē minimum quidem verbum meminerim. Sī vōlēs concēdam tibi legendam, quōmodo praeceptor ipse nostram prīmam foetūram recoxerit.

Quod erat argūmentum?

Omnia dīvitibus ad vōtum affluere.

Dā igitur.

Accipe.

Adverte animum.

Istīc sum.

Omnia dīvitibus cumulātim suppedi tantur,
Et fluit ad vōtum fertur quōcunque voluntās.
Sī stomachō latrānte velint accumbere mēnsae,
Pollūctī inveniunt quod ēdātur, satque superque
Vīna prōpīnantur Gāzae, Līca, Chīa, Phalerna,
Aut sī splendidius quicquam reperitur in orbe.
Sī libeat dormīre, cubīlia mollia plūmīs
Strāta iacent niveō candōre, ubī līntea splendent,
Quālia cum Iūnōne suā sibi Iupiter optet.
Semper item grātīs coelō ventōque feruntur
Sī proficīscendum, vel iter quōquam faciendum:
Nam quid opus ventīs bacchantibus, atque furete
Tempestāte movēre pedēs ex aedibus amplīs,
In quibus ipse Tagus scatet, et Pactolus arēnīs
Aurīferīs, plēnōque ūberrima cōpia cornū?
Sīn rērum iubeat vīs magna iter īnstituendum,
Ā pedibus sat habent, quōs ad Garamantēs et Indōs
Vel mittant ad dīvīsōs tōtō orbe Britannōs,
Nam quid dēficiat nōn dēficiente crumēnā?
Sī afflātī levibus ventīs languentque cubantque,
Affluit undique commoditās, quamcunque voluptās
Dictārit: sat amīcōrum, quibus usque benīgnīs
Ūtantur, sat quī fōmenta parant medicōrum,
Quīque levent morbum, et verbīs sōlentur amīcīs.
Sīn validī incēdant per pūblica corpore sānō,
Sunt quōcunque ferant gressūs, pretiōque et honōre,
Officiō sē observanturque et ubīque coluntur.
Sī in dubium veniant rēs, et sī līs agitanda,
Plūs multō efficiunt sibi fertilitāte crumēnae
Quam quaevīs facundia prōmoveat Cicerōnis,
Namque omnem loculī possunt explēre lacūnam,
Candida ubī stipāta sedet quoque flāva monēta.
Usque adeō nihil est, quod nōn sibi dīves abundē
Possideat, nil quō careat vōtī male compos,
In coelō esse tibi Plūtō aspīrante vidēris.

Parum est audīsse, nisi in memoriae thēsaurum recondita serventur. Dā mihi tua igitur dēscrībenda, ego tibi vicissim dabō mea.

Accipe, daque vicissim, ac valē.

Valē tū quoque.

FĪNIS