Colloquia Scholastica - Liber Quartus - Colloquium Tricesimum Quartum

Salvē, ambulātor optātissime.

Et tū salvus sīs, cessātor occupātissime.

Satisne rēctē valēs, mī Stephanē?

Īmō rēctissimē; quae est Deī optimī maximī benignitās.

Equidem ex animō gaudeō, tibique vehementer grātulor reditum istum incolumem. Ubi fuistī hōc tōtō annō?

In Ītaliā.

Quam ob causam animum indūxerās illūc proficīscī?

Ob fāmam regiōnis, dē quā tam multa ubīque praedicantur. Nec ignōrās quam sīmus rērum novārum cupidī.

Sīc est nātūrā comparātum: sed quid illīc invēnistī?

Certē multō plūra quam ex fāmā audīveram.

Sed multa (crēdō) vīdistī, quae minimē vellēs.

Nempe scelera: sed, quod ad ratiōnem attinet, terra est longē fertilissima, omnī optimōrum frūctuum genere valdē abundāns, praecipuē vīnō praestantissimō.

Scīlicet, ea potissimum rēs tibi arrīdēbat.

Ut vērum fatear, mīrē afficiēbat palātum; nam quāle dīcās hoc nostrum vīnum esse? villum vērē dīcās, sī cum illō compārēs.

Indē ergō tibi sē affērēbat pulchrum Deī laudandī argūmentum.

Pulcherrimum. Sīc enim saepe cōgitābam; ‘Quam bonus es, Domine Deus, quī nōs amāvistī usque ad dēliciās! Nōn enim sōlum ea creāstī nōbīs ad vīctum quae terra sponte suā prōdūcit; sed etiam tot genera rērum dēlicātissimārum, quae (sī moderātē sūmāmus et cum grātiārum āctiōne) et corpus suāvissimē nūtriunt, et ipsum animum mīrificē exhilarant. Ō! quibus verbīs, quibus operibus satis dignē glōrificēmus nōmen tuum Domine?’ Dēnique sīc afficiēbar animō, ut nihil magis cuperem, quam dīvīnās laudēs semper in ōre habēre: sed (prōh dolor) aliīs atque aliīs subinde conceptīs cōgitātiōnibus ignis ille paulātim extinguēbātur.

Istud apud mē nōn est novum: nam saepe tāle quid mihi solet accinere.

Ea est nātūrae nostrae incōnstantia.

Horīs ferē omnibus istud experīmur; sed quid tandem ēgistī in tuā Ītaliā?

Invīsī animī grāta, aliquot urbēs celebriōrēs: alicubi etiam studuī aliquandiū.

Quās urbēs invīsistī potissimum?

Multās quidem vīdī in trānsitū: sed paucās contemplātus sum ōtiōsus; nīmīrum, Gennam Flōrentiam, Venetiās, dēnique Rōmam illam, quae ōlim mundī caput dīcēbātur: nunc autem est omnium abōminātiōnum fōns et orīgō.

Vīdistīne magnam illam ‘Bēstiam’?

Vīdī obiter, cum per vīcōs (opīnor) spectāculī grātiā portārētur.

Sed (ut ad rem) in quibus tandem oppidīs commorātus es studiōrum grātiā?

Rōmā rediēns trānsīvī Bonōniam, Patavium, Mediolānum. In eōrum oppidōrum singulīs mēnsēs circiter trēs versātus sum in variō līterārum genere. Voluī enim ē singulīs paucula quasi dēgustāre.

Quid autem vīdistī novī in tot celeberrimīs oppidīs?

Rogās? ferē mihi omnia nova vidēbantur: sed longum foret tibi omnia nārrāre, praesertim nunc, cum mihi est aliquō properandum.

Quō tandem?

Ad patruum, quī mē ad coenam invītāvit.

Nōlō igitur tē remorārī diūtius: sed quandō licēbit nōbīs magis ōtiōsē cōnfābulārī?

Crās ā prandiō, sī volueris.

Ego vērō id percupiō.

Ad hōram igitur prīmam expectā mē in cubiculō.

Fīet, hōra est ad merendam opportūna.