Dialogi Sacri - Dialogus Vicesimus
Calebus. Num. 13
Populus dēterrentibus explōrātōribus dēspērat dē expugnandā prōmissā terrā, quārē īrātus Iōva iūrat nōn
perventūrōs exceptīs duōbus quī cōnfiderant, vidēlicet Iosuā et Calēbō.
Persōnae:
Explōrātōrēs, Calebus, Populus, Iosua, Mōsēs, Iōva
Explōrātōrēs, Calebus, Populus, Iosua, Mōsēs, Iōva
Explōrātōrēs
Venīmus in eam terram, Mōsēs, et Aharōn, et Isrāēlītae, ad cuius explōrātiōnem missī sumus ā vōbīs. Et
quidem abundat lacte et melle. Atque ecce vōbīs frūctūs illīus terrae. Vidētis quanta sit haec ūva, quae in
pālō portātur ā duōbus. Vidētis et haec mala grānāta, et fīcus. Sed incolās habet fortēs et urbēs maximās,
eāsque mūnītissimās. Enacī quoque prōgnātōs illīc vīdimus; Amālēchitae ad austrum incolunt Hettaeī et
Iebusaeī et Amorrhaeī in montānīs; Chananaeī autem accolunt marī et Iordānī.
Calebus
Nē dubitēmus eō proficīscī et invādere illōs fīnēs, nam sumus futūrī victōrēs.
Explōrātōrēs
Minimē vērō. Est enim populus ille fortior quam nōs, terrā īnfēstā, suōrum habitātōrum cōnsūmptrīx, in quā
nōn nisi immānī statūrā hominēs vīdimus. Quid quod vīdimus Enacīnōs, dē genere gigantum, cum quibus
comparātī vidēbāmur nōbīs esse locustae?
Populus
Utinam autem in Aegyptō mortuī essēmus, aut in hāc sōlitūdine moriāmur! Cūr enim addūxit nōs Iōva in hanc
terram ferrō trucīdandōs, mulieribus nostrīs et parvulīs praedae futūrīs? Nōnne satius nōbīs est repetere
Aegyptum? Creēmus nōbīs imperātōrem quō duce revertāmur.
Iosua
Cavēte, Isrāēlītae, nē quid faciātis cuius vōs posthāc poeniteat. Terra quam explōrantēs lūstrāvimus, terra
est bona imprīmīs. Sī nōbīs fāverit Iōva, intrōmittet nōs in eam, eamque nōbīs dabit, terram scatentem lacte
et melle. Cēterum nē rebellāte contrā Iōvam et nē illīus terrae incolās timēte, quōs nōs praesidiīs
dēstitūtōs, adiuvante Iōvā, cōnficiēmus. Dēpōnite metum.
Populus
Lapidentur, lapidentur!
Iōva
Quousque tandem irrītābit mē iste populus? Mōsēs, quousque mihi fidem nōn habēbit, tot mīrāculīs per mē
ēditīs apud eum? Quīn eum peste illātā excindō, ductūrus ex tē gentem maiōrem potentiōremque quam ista est.
Mōsēs
Ergō cum audient Aegyptiī (quibus dē mediō vī tuā ēripueris hunc populum) eumque audient incolae istīus
terrae, tē, Iōva, quī in hōc populō versātus, ab eō cōnspectus sīs praesēns ipsīus oculīs, tē, cuius nūbēs
suprā eum steterit, quī praeīverīs eī interdiū in columnā nūbis, noctū in columnā ignis, quī, inquam,
audīverint hunc populum ā tē funditus esse dēlētum, dicent tē, quia nequīverīs intrōmittere eōs in terram
quam eīs iūrāverīs, trucīdāsse eōs in dēsertīs. Quārē ūtere excellentī istā virtūte, Domine, dē quā loquēns
ita dīcēbās: ‘Iōva ad īram tardus, ad clēmentiam prōpēnsus, culpam et peccāta condōnāns; in poenā autem
irrogandā, parentum culpam in nātōs ad tertiam et quārtam stirpem persequēns.’ Remitte, quaesō, culpam huic
populō, ut tua benignitās postulat, utque ab Aegyptō hūcusque remīsistī.
Iōva
Remittō, ut postulās. Vēruntamen nē vīvam, nisi Iōvae glōria replēbit tōtum orbem terrārum. Nam eōrum quī
vīdērunt meam glōriam et mīrācula quae fēcī tum in Aegyptō tum in sōlitūdine, et mē tamen tentāvērunt iam
vel deciēs, neque mihi obtemperāvērunt, eōrum, inquam, quī mē irrītāvērunt, nēmō vidēbit terram quam iūrāvī
maiōribus eōrum. Sed Calebum meum (quoniam aliō animō praeditus quam cēterī mihi obsecūtus est) intrōdūcam
in terram quam adībit, eamque possidēbit eius prōgeniēs. Crās revertiminī in sōlitūdinem, versus mare
rubrum. Etenim quem ad fīnem tandem audiam istīus in mē scelerātae multitūdinis Isrāēlītārum maledicta?
Renūntiā haec eīs. Nē vīvam (inquit Iōva) nisi quemadmodum locūtī estis audiente mē, sīc faciam vōbīs. In
istō dēsertō cadent cadāvera vestra et omnis vestrum numerus, quotquot recēnsītī suprā vīgēsimum annum
murmurāstis in mē. Nōn intrābitis, inquam, in terram in quā prōmīsī mē collocātūrum vōs. Excipiō Calebum,
Iephōnis, et Iosuam Nunis fīlium. Parvulōs quoque in terram, quam vōs renuistis, eaque potientur. Atque
intereā, dum vestra cadāvera per dēserta cōnsūmuntur, et lābuntur, līberī vestrī ibīdem poenās dabunt vestrī
meretrīciī per quadrāgintā annōs, quibus vōs suppliciō afficiēminī, prō numerō diērum per quōs diēs
explōrāvistis terram, totidem annīs ductīs prō totidem diēbus, sentiētisque quid sit in mē esse contumācem.
Ego Iōva et dīcō et sine dubiō efficiam, ut huius perversae multitūdinis hominēs quī contrā mē coiērunt
cōnsūmantur et intereant in hāc sōlitūdine.
Sententia
Nihil est perniciōsus illīs quī docent minōra spērāre quam ferunt prōmissa Deī, quibus tamen maxima pars hominum crēdit. Deus ignāvōs et dissīdentēs āversātur atque dēserit, cōnfīdentēs vērō iuvat. Tantum quisque potest quantum sē dīvīnā ope posse crēdit, sī modo est eius fidēs fundāta in Deī prōmissīs.
Nihil est perniciōsus illīs quī docent minōra spērāre quam ferunt prōmissa Deī, quibus tamen maxima pars hominum crēdit. Deus ignāvōs et dissīdentēs āversātur atque dēserit, cōnfīdentēs vērō iuvat. Tantum quisque potest quantum sē dīvīnā ope posse crēdit, sī modo est eius fidēs fundāta in Deī prōmissīs.