Dialogi Sacri - Dialogus Tertius

Videō trēs hominēs adversum mē. Nōn dubium est quīn sint dēfessī dē viā, praesertim hōc tantō aestū: quārē curram eīs obviam ut retineam eōs apud mē. Domine, sī vīs facere mihi grātissimum, nōlī aliō potius dīvertere quam ad mē. Lavābitis pedēs pauculā aquā adhibitā, deinde requiēscētis sub arbore. Ego intereā cūrābō vōbīs parandum pānem, ut recreētis animōs vestrōs, deinde pergātis. Haec est vōbīs idōnea causa dīvertendī ad mē.

Sīc faciēmus.

Iam properō in casam. Sāra, sūme properē tria sata farīnae silīgineae, ex quā depstā faciēs pānēs subcinerīciōs. Nam adventant nōbīs hospitēs quōs ego volō accipere lautē. Itaque iam currō ad bovīle: volō enim mactāre vitulum quō eōs tractem opiparē. Tū intereā cūrā ut nihil dēsit eīs quod opus sit hospitibus.

Fīet. Properā, Hagar, incende ignem, tepefac aquam ad depsendum, dum ego prōmō farīnam. Age iam, dum aqua tepefit parā mactram, subige farīnam. Expediāmus omnia quae iussit herus.

Mactā eum expedītē, puer. Heus, Sāra!

Quid vīs, mī vir?

Cūrā nōbīs lūculentum focum.

Iam accēnsus est.

Impōne ahēnum. Volō ego hospitēs meōs cūrārī dīligentissimē atque hūmānissimē. Estne adhūc dētracta pellis istī vitulō, puer?

Immō iam dissectus est.

Coniiciāmus haec frusta in ahēnum; subiice tū plūra ligna ut coquantur celerius. Dēspūmā iūs. Hagar, īnstrue mēnsam, sed foris in umbrāculō, sub arbore. Nihil libentius quam viātōribus benefaciō, et certē eōs negligere inhūmānum est. Hospitēs, omnia sunt parāta; accumbite et vēsciminī laetō animō. Habētis hīc būtȳrum, habētis et lac. Bonī cōnsulite quod adest, quodque Deus largītur in praesentiā. Puer, appōne eīs vitulīnam.

Ubī est Sāra, uxor tua?

Adest in tabernāculō.

Cum revīsam tē eādem tempestāte annī quae nunc est, habēbit Sāra, uxor tua, fīlium.

Ha ha hae, rīdiculum! Ego iam viēta sum, et indulgēbō voluptātī scīlicet, cum meus quoque dominus cōnsenuerit?

Cūr tandem rīdet Sāra, negāns sē posse pārēre, quia cōnsenuit? Estne aliquid quod Iōva nōn possit efficere? Cum revīsam tē, inquam, annō vertente, habēbit Sāra fīlium.

Ego nōn rīsī.

Immō vērō rīsistī. Sed iam pergāmus cōnficere iter reliquum.

Ego comitābor vōs, nisi molestum est.

Egone ut cēlem Abrāhāmum dē eō quod sum factūrus, ex quō profectūra sit gēns maxima et potentissima, per quem omnēs gentēs orbis terrārum sint cōnsecūtūrae fēlīcitātem? Nam certō sciō eum praeceptūrum esse suīs līberīs, et porrō suae in posterum stirpī, ut vīvant ex meō praescrīptō, et cōlant iūstitiam atque eius, ut ego praestem Abrāhāmō quae prōmīsī eī. Profectō nōn cēlābō. Abrāhāme, volō tibi indicāre quī sim et quō eam. Ego sum Iōva. Cum vidērem dissipātōs esse rūmōrēs dē tot tantīsque flāgitiīs Sodomītānōrum et Gomorrhaeōrum, statuī dēvenīre hūc et explōrāre utrum sint plānē prōflīgātī, quemadmodum accēpī fāmā et audītiōne, an nōn sint.

Nōs quidem antecēdāmus.

Sed quid? Perdēsne etiam bonōs ūnā cum improbīs? Sī erunt quīnquāgintā virī bonī in urbe, an etiam perdēs? Neque ignōscēs illī locō propter illōs quīnquāgintā bonōs quī erunt in eō? Absit ut tū sīc faciās ut interficiās bonōs cum malīs, sitque eadem condiciō probōrum et improbōrum. Absit ut tū quī moderāris tōtum orbem terrārum nōn faciās aequum.

Sī invēnerō in urbe Sodoma quīnquāgintā virōs bonōs, ignōscam tōtī locō propter eōs.

Faciō fortasse audācter, quī audeam alloquī tē, Dominum meum, ipse pulvis et cinis: sed tamen sī forte dēfuerint quīnque dē quīnquāgintā bonīs, an propter quīnque excindēs tōtam urbem?

Nōn ēvertam, sī invēnerō ibi quadrāgintā quīnque virōs bonōs.

Quid sī quadrāgintā?

Etiam propter quadrāgintā abstinēbō.

Quaesō nē aegrē ferās, Domine, sī pergō quaerere. Quid sī trīgintā?

Etiam sīc abstinēbō.

Possim vidērī audācior, quī alloquar Dominum meum. Quid sī vīgintī?

Etiam eōrum causā nōn pervertam.

Interrogābō tē hoc postrēmum, sī tibi gravis nōn sum: quid sī decem?

Propter decem nōn ēvertam.

Iam advesperāscit, et nōs appropinquāmus urbī.

Videō hūc adventāre duōs hospitēs: ībō eīs obviam, ut eōs dēdūcam ad mē. Salvēte, virī praestantissimī.

Salvē et tū, vir hūmānissimē.

Petō ā vōbīs ut dīvertāminī in domum meam, ut ibi lōtīs pedibus pernoctētis, crās repetītūrī vestrum iter.

Immō pernoctābimus in forō.

At ego nōn patiar. Dīvertiminī ad mē: accipiam vōs, sī nōn lautē, at certē hilarē.

Fortasse erimus tibi gravēs.

Iūcundī potius, nē verēminī. Tam mihi erit grātum vōs accipere hospitiō quam esset accipī ā vōbīs, sī istīc essem.

Postquam tantopere vīs, nōlumus esse pertinācēs.

Ergō sequiminī mē. Hīc est mea domus. Intrāte, quod bonum sit. Uxor, cūrā calefaciendam aquam ad lavandōs pedēs hōrum hospitum, et simul cōnfice pānēs coquendōs in focō. Vōs, intereā hīc requiēscite, dum parātur cēna. Age iam, uxor, cōnstrue mēnsam, fac ut omnia sint nitidissima, nē quid offendat animōs hōrum. Hospitēs, accumbite, ūtiminī laetō animō hīs quae suppeditant nōbīs in praesentiā dīvīnā benignitāte. Sed quid? Quem tumultum audiō, uxor? Quis est iste clāmor? Quae turbae excitantur?

Hēī mihi, periimus, mī vir!

Quid tandem est malī?

Tōta cīvitās, mī vir, obsidet aedēs nostrās. Iuvenēs, senēs, dēnique ūniversī circumsident nōs.

Valdē vereor quō haec ēvāsūra sint. Sed audiō clāmantēs.

Heus, heus, Lōte, ubi sunt hominēs istī quī vēnērunt ad tē sub noctem? Prōdūc eōs nōbīs, ut eōs cognōscāmus.

Ō flāgitium! Sed nē trepidātē, hospitēs, exībō ad eōs et obserābō post mē iānuam. Adsum. Quid clāmātis?

Volumus vidēre hospitēs quī dēversantur apud tē.

Obsecrō vōs, frātrēs meī, nē tantum scelus faciātis. Sunt mihi duae fīliae, adhūc ā virīs integrae, eās mālō dēdere vestrae libīdinī quam sinere ut quid noceātis hīs hominibus quī commīsērunt sē sub praesidium meī tēctī.

Recēde paulisper istūc, ut cōnsultēmus dē istā rē. Quid faciēmus, populārēs? Accipiēmusne puellās eā condiciōne ut dīmittāmus iuvenēs?

Nōn est opus longā dēlīberātiōne. Iste ūnus peregrīnātur in nostrā cīvitāte, et nōs reget, sī dīīs placet!

Iam tē, Lōte, peius mulctābimus quam ipsōs, nē tū pūtēs nōs velle subiicī peregrīnīs. Agite, invādāmus eum!

Recipe tē cōnfestim ad nōs, Lōte.

Ō facinus audāx! Ō prōflīgātam et perditam nātiōnem! Obserēmus forēs firmissimē.

Effringāmus forēs: occīdāmus istōs advenās, quī cum nusquam possint habitāre, veniunt ad nōs.

Nē trepidā, hospes, nunquam irrumpent nōbīs invītīs.

Ō inaudītam nēquitiam! Siccīne hīc violārī hospitēs et peregrīnōs, quōrum iūs dēbet esse sānctissimum?

Sēdā tēipsum. Iam vidēbis ultiōnem praesentem.

Quid est hoc, ō cīvēs? Sumne ego caecus, an obortae sunt tenebrae dēnsissimae?

Nesciō quid accidat aliīs, sed ego nōn magis dispiciō oculīs quam calcibus. Ubi est iānua?

Cavē, cavē nē incīdās in mē. Hei mihi, frēgī frontem ad parietem.

At ego nesciō ubi terrārum sim, neque possum invenīre exitum ex hōc locō, neque ingressum in alium.

Lōte, sī quōs habēs praetereā generōs aut fīliōs aut fīliās, dēnique quōscunque habēs in urbe, ēdūc ex hōc locō: nam nōs quidem iam dēlēbimus hunc locum; hūc enim ad hoc ipsum missī sumus ā Iōvā, apud quem increbuit tanta importūnitās hōrum.

Habeō vōbīs grātiam, quī habeātis ratiōnem nōn sōlum meae salūtis, sed etiam meōrum. Iam adeō eōs.

Valdē sum sollicita dē meō virō, quī est ēgressus domō: ita cōnscelerātus est hic tōtus populus. Metuō nē quid gravius patiātur, etiam ā suīs; nam hodiē nūlla sāncta fidēs est, nē inter frātrēs quidem.

Iam redeō.

Quid ēgistī?

Vīsus sum iocārī eīs, quōrum salūtī prōvidēbam.

Hominēs sunt dēspērātī. Pereant, quoniam nōlunt servārī. Sed iam dīlūculum est, et tempus admonet ēmigrandum esse hinc. Agedum, adiunge tibi uxōrem tuam et duās fīliās, nē adgregēris ad interitum tam perditae cīvitātis. Quid cūnctārīs? Nunquam potest nimis mātūrē vītārī perīculum.

Atquī nōn vidētur ēmigrandum tam māne.

Atquī nōs nōn sinēmus tē perīre, quīn potius manū ēdūcēmus et tē et tuam coniugem et fīliās. Agite, exeāmus ex urbe. Sed cavē, sī tuam vītam amās, nē respiciās post tergum neque usquam morēris in plānitiē. Ēvāde in montēs, nē pereās.

Petō ā tē, domine, ut remittās hoc mihi, postquam tū prō tuā benignitāte dēvincis mē tantō beneficiō, ut cūstōdiās mihi vītam. Certē nōn poterō ēvādere in montēs quīn mē attingat illud malum quō moriar. Sed est hīc propinquum oppidum ad cōnfugiendum, in quod quaesō ut liceat mihi ēvādere, et ita cōnsulere vītae meae: est sānē perparvum.

Etiam in hāc rē indulgēbō tibi ut nōn ēvertam istud oppidum. Cōnfer tē illō, neque enim licet mihi facere quicquam quīn tū eō pervēnerīs.